İşlenen bir suça karşılık, suçu işleyen ve suçun mağduru arasında uzlaşılıp uzlaşılamayacağı konusunda belli bir süreç vardır. Bu süreç, uzlaştırma yasası ve uzlaşma şartları ile Ceza Hukuku’nda 253. Ve 254. maddelerle belirlenmiştir.
Hiçbir suçla bağlantısı olmayan kişiler, taraflar arasındaki bu uzlaşma sürecini yönetirler. Süreci yöneten kişiler “arabulucu” olarak adlandırılmaktadır. Birçok kişi, uzlaşmanın, davadan vazgeçmek olduğunu düşünür. Ancak, uzlaşma yasası ve uzlaşma şartları farklı süreçleri beraberinde getirir. Burada, tarafların kullandıkları sözler çok önemlidir.
- Uzlaşma olmadan önce, mağdurun şikâyetten vazgeçerse, uzlaşma şartlarından yararlanamaz.
- Mağdur kişi; şikayetçi olduğunu ama yine de uzlaşmak istediğini bildirmelidir.
Emniyet görevlileri, Cumhuriyet Savcısı veya hâkimin uzlaştırma yasasını yürürlüğe sokabilmeleri için; uzlaştırma yasası ve uzlaşma şartları hakkında bilgi vermesi gereklidir.
Uzlaştırma yasası ve uzlaşma şartları için mağdur ve suçu işleyen kişi, aldıkları bilgiler doğrultusunda uzlaşmayı kabul edip etmediklerini üç gün içinde ilgililere bildirmekle yükümlüdür.
Tarafların uzlaşmayı kabul etmeleri halinde; hiçbir suçla ilişiği olmayan “arabulucu” denen kişiler bu konuyla ilgili olarak göreve çağrılırlar. Arabulucu, tamamen tarafsızdır ve taraflar kendileri hakkındaki kararı uzlaştırma yasası ve uzlaşma şartlarına göre kendileri vermiş olurlar.
Her iki taraf da uzlaşma şartları içinde uzlaşabilirlerse, üzerinde kararlaştırılan konu yerine getirilerek uzlaşma süresi biter ve ceza yargılanmasına son verilir.
Çocuklar İçin Uzlaşma Şartları Nelerdir?
Türk Ceza Kanunu’nda “uzlaşma” konusu, Uzlaştırma yasası ve uzlaşma şartları resmî gazetede 6763 sayılı yasa ile son şeklini alarak yayınlanmıştır. Bu yasaya göre, çocuklara özel uzlaşma şartları oluşturulmuştur.
Çocuklar için uygulanan uzlaştırma yasası ve uzlaşma şartları yetişkinlere göre daha farklıdır. Suç 18 yaşın altındaki çocuklar tarafından işlenmişse ve kamu tüzel kişiliği zarar görmüşse uzlaşma şartları geçerli olmamaktadır.
On sekiz yaş altı çocuklarda suça sürüklenme suçu olarak adlandırılır. Uzlaşma şartlarına göre; çocuk yaşta işlenen suçlarda şikâyetin olup olmaması önemli değildir. Burada geçerli olan, kamu tüzel kişilerine karşı suç işlenmemesi ve uzlaşma süresi için belirlenen üst sınırın aşılmamış olmasıdır.
Yani suça sürüklenen bir çocuk, kamu tüzel kişiliğine karşı suç işlememiş ve alacağı cezaların üst sınırı üç yılı geçmeyen hapis, adli para cezası gibi suçlar ise, uzlaştırma yasası, çocuklarda geçerli olmaktadır.
Hangi Suçlar için Uzlaşma ve Uzlaştırma Geçerlidir?
Türk Ceza Kanunu’na göre, uzlaştırma yasasında ve uzlaşma şartlarında bazı kurallar vardır. Her suç için uzlaşma yasası ve şartları geçerli değildir. Kanunumuza göre uzlaştırmanın geçerli olabilmesi için;
- Bilerek yaralamak
- Ticari sırların açıklanması, bankacılık sırlarının açığa vurulması, müşteri bilgilerinin açığa çıkması
- Dikkatsiz ve özensiz şekilde yapılan yaralama suçları
- Çocuk kaçırmak ve rehin tutmak
- Özel hayatı ifşa etme suçları
- Tehdit etme, şantaj yapma
- Güvenin suiistimal edilmesi
- Sahtekârlık yapma
Uzlaştırma Yasası ve Uzlaşma Şartları Kimler için Geçerlidir?
Uzlaştırma yasası ve uzlaşma şartları, Türk Ceza Kanunu maddelerinde belirlenmiştir. Ceza alması kesinleşmiş kişiler, uzlaştırma yasası ve uzlaşma şartlarından yararlanabilir. Cezaevinde olmayan cezası kesinleşmiş kişiler de uzlaştırma yasa ve şartlarından faydalanabilmektedir. Yasadan faydalanabilmek için, uzlaştırma yasasına uyacak suçların olması yeterlidir.
Daha önceden bu yasadan yararlanmış ancak uzlaşmaya varılamamış kişiler, bu yasadan tekrar yararlanamamaktadır.
Uzlaştırma Şartlarının Uygulanma Süresi Ne Zamana Kadardır?
Uzlaşma şartlarının yerine getirilmesi için, ilk olarak arabulucu tarafından “uzlaşma teklifi” taraflara götürülür. Arabulucu hem mağdurun hem de suç faili kişinin, bu konudaki görüşlerini dinler. Taraflar, üç gün içinde arabulucu tarafından uzlaşma teklifini değerlendirip, isteyip istemediklerine dair karar vermek durumundadır.
Tarafların uzlaşma yasasını ve şartlarını kabul etmesinin ardından, arabulucu kişinin yani uzlaşma teklifini yapan uzlaştırma görevlisinin 30 gün içinde bitirmelidir. Uzlaştırma şartları, büyük bir gizlilik içinde ve güvenli ortamlarda yapılmalıdır.
Uzlaşma görüşmelerinin hiçbir şekilde Cumhuriyet Savcısı ya da taraflarca mahkemede ya da başka bir yerde açıklanması yasaktır. Bu görüşmelerin, herhangi bir dava ya da soruşturmada delil olarak kullanılamayacağı da bilinmelidir.
